İmadeddin Nesimi (14-15. yy)
- senim
- Aktif Üye
- Mesajlar: 106
- Kayıt: 21 Şub 2008, 02:00
İmadeddin Nesimi (14-15. yy)
İmadeddin Nesimi (14-15. yy)
Irak Türk edebiyatı tarihinde görülen ilk şair ve mutasavvıftır. Hayatı hakkında fazla bilgi yoktur. Nerede ve hangi tarihte doğduğu kesin olarak bilinmiyor. Ancak Bağdat civarında doğduğu ve ve hayatının büyük bir dilimini o bölgede geçirdiği sanılmaktadır. Asıl adının imadeddin olduğu, mahlasının Nesimi olduğu kabul edilmişse de, seyidliğinin nereden kaynaklaştığı bilinmiyor. Önceleri Şeyh Şibilinin dervişlerinden olduğu, sonraları Fazlullah Hurufiye intisap ettiği kabul edilmektedir. Birinci Murat döneminde Anadoluda bulunmuştur.
Nesimi, harf ve rakamların çeşitli yorumlarına dayanan Hurufiliğinin en büyük savuncularından biri olarak tanınmıştır. Bu inancını, şiileri sayesinde yaymak ve halkı etkilemek yolunda büyük çabalar harcamıştır. Bunun sonucunda dinden sapmakla suçlanmış ve Halepte derisi yüzülerek öldürülmüştür.
Nesimi, şiiri fikirlerini yaymak için bir araç olarak kullanmıştır. Bu bakımdan düşünce ve duygularını coşturarak, özellikle gazellerinde mükemmeliğe ulaşan bir lirizm yakalamıştır. Yaşadğı dönemde büyük yankı uyandıran Nesimi, Türkçenin günümüzde Azeri diyalekti denilen eski Anadolu Türkçesi ile yazan şair olarak, büyük ün kazanmıştır. Fuzuli dahil, kendinden sonra gelen birçok şairi tesiri altına almıştır. En önemli eseri, 330e yakın gazel ve 150 kadar rubai ihtiva eden Türkçe divanıdır. Farsça ve Arapça şiirleri de yazdığı bilinen Nesimi, tasavvıf vadisinde büyük ilgi uyandırmış, hayatı menkabelere konu olmuştur.
Ey dil cihana gırre meşev kim konan göçer
Bir köpridür bu dar-ı fena kim gelen geçer
Bu fani mülki baki bilen Hakkı bilmedi
Hakkı bilen bilür çü bu ibret, gözin açar
Min yıl kavar isen dutamazsın bu dünyeyi
Bir bi-vefa duru ki seven kişiden kaçar
Hayr et ki dünya mezraa-i ahiret durur
Her kim ne tahm saçsa yine hem anı biçer
Gaafil kişi bu dünyayı cem2eyleyüp nider
Çün akibet diren divşüren cümlesin saçar
İnsan kılur cihanda helal u haramı fark
Hayvan olan şu zehri şekkerden kaçan seçer
Hoş dut cihanda can-ı azizi konukdur
Çün bu kafesde baki degül la-cerem uçar
Açgıl Nesimi gözüni ehl-i cihanı gör
Bilgil ki yol harami durur karvan göçer
****************************************
Ey gönül, cihana gururlarına, (zira) konan göçer
Bu ölümlü dünya bir körüdür ki, gelen geçer
Bu ölümlü dünyayı kalımlı Hakkı bilen bilmedi
Hakkı bilen bilir ki, bu ders insanın gözünü açar
Bu dünyayı bin yıl kovalasan da tutamazsın
Dünya öyle bir vefasızdır ki, seven kişiden kaçar
Hayırlı işler işle ki, dünya ahiretin tarlasıdır
Her kim ne tohum saçsa yine onu biçer
Gaafil kişi bu dünyayı toplayıp ne yapar ?
Zira sonunda deren devşiren hepsini saçar
İnsan cihanda helali ve haramı ayırır
Hayvan olan, zehiri şekerden nasıl ayırdeder
Aziz canı cihanda hoş tut, konuktur
Zira bu kafeste kalımlı değildir elbette uçar
Nesimi gözünü aç ve cihan ehlini gör
Bil ki yol tehlikelidir, kervan göçer
[img]http://www.muhammedinur.com/resimler/senim.jpg[/img]
- nur-ye
- Özel Üye
- Mesajlar: 9090
- Kayıt: 08 Eyl 2007, 02:00
Nesimi'de Ali sevgisi son kertededir.
Bunu pek cok manzumelerinde açıkca görmekteyiz.
Birkac örnek:
Haydar'in evladini kim can u dilden medheder
Kalbi doldu nur ile kim mevc-i deryalar gibi
Ey Nesimi bir gonulde hubb-i Haydar olmasa
Anda canlar calinur guya kilisalar gibi
Hak katinda alemin mahbub-i Rahman'dir Ali
Evliyalar serveri hem Sah-i Merdan'dir Ali
Ey Nesimi "Men aref" sirrin bilendir ademi
Ademin hem suretinde harf-i Kuran'dir Ali.
- senim
- Aktif Üye
- Mesajlar: 106
- Kayıt: 21 Şub 2008, 02:00
ve dahası
Seyyid Nesimi'nin hayatı hakkında kesin bilgiler bulunmamakla birlikte doğum tarihinin 1339-1344 yılları arasında olduğu, idamının da 1417 veya 1418 yılında olduğu tahmin edilmektedir. Şiirlerinde Hallac-ı Mansur'u andıran ifadeler kullanmasıyla idarecilerin tepkilerini üzerine çekmiştir.
Nesimi'nin yaşadığı dönemde Azerbaycan'da Fazlullah Naimi'nin (1340-1394) kurucusu olduğu Hurufilik hareketi geniş ölçüde yaygınlaşmıştı. Nesimi Naimi'den öğrendiği Hurufiliği kabul etmiş ve bu tarikat uğrunda mücadele etmiştir. Diğer hurufilere olduğu gibi Nesimi de takip edilmiş ve 1417'de Halep'de derisi yüzülerek öldürülmüştür.
* Ne zaman ki, kahpe felek, cahili ve haddini bilmezi sever oldu; artık şüphesiz, faziletin müşterisi bulunmaz.
Fırsatçı hırsız, bütün gerekli şeyleri götürse yeridir. Çünkü yola koyulan kafilede bir kişi bile uyanık değildir.
Halkın işi çığırından çıktı. Gönül yıkıcılar çoğaldı. Yaralı bir gönülü tamir edecek bir mimarbile bulunmaz.
Var git derde katlan ve eziyetlere karşı sabırlı ol.Çünkü gönlün dileğinin azı da, çoğu da bulunmaz.
İki yüzlülük ve hilekarlık işte aldı yürüdü. Fazileti müşterisiz bıraktı. İlim sahiplerine parlak bir pazar kalmadı.
Ey Nesîmî, sen sırrını bu ayak takımına açma. Çünkü bugün dünyada sırdaş bir insan bile bulunmaz.
* Ey kendinden habersiz, gel Hakk'ı tanı, zira o sendedir. Vücudun şehrine girip seyret. Onun sende olduğunu görürsün.
Zanna kapılıp nerdedir diye şaşkın şaşkın gezersin. Boşuna her yeri gezip durma. Çünkü canın mekanı sendedir.
Ben Hakk'm senden ayrı olduğunu nasıl söyleyebilirim? Çünkü Hakk'm nizamının sende olduğunu gözümle görmüşüm.
İlahî bir bülbül isen başka bir gül bahçesi arama.
Ruhulemîn'in (Cebrail'in) gül bahçesi sendedir, seyre çık.
* Gönül sefa ve dünya zevkine aldanma, kana boyar. Seni bu sevdaya salar, kendi başka hayale dalar.
Ey akıl sahibi, şu beş günde devran sana el verirse, biran yüzüne güler, sonra yüz bin üzüntü verir.
Bunca haceti yığacağına, yürü, bir olgunluk, mükemmeliyet iste. Ecel yeli bir gün esince ona çok zarar verir.
Eğer âşık isen, bunca haceti ne yapacaksın, terket. Aşka düşmüş olan mala sevdalanmaz.
Zülfün yüzüne düştüğünü görmeyen ahali, güneş tutuldu diye yanlış fikre kapıldılar.
Varlığını yığıp yedirmeyen kişinin malı zehir (yılan) olur. Ey saki, sözünde yalan olanın vebali boynunadır.
Nesimi'nin yaşadığı dönemde Azerbaycan'da Fazlullah Naimi'nin (1340-1394) kurucusu olduğu Hurufilik hareketi geniş ölçüde yaygınlaşmıştı. Nesimi Naimi'den öğrendiği Hurufiliği kabul etmiş ve bu tarikat uğrunda mücadele etmiştir. Diğer hurufilere olduğu gibi Nesimi de takip edilmiş ve 1417'de Halep'de derisi yüzülerek öldürülmüştür.
* Ne zaman ki, kahpe felek, cahili ve haddini bilmezi sever oldu; artık şüphesiz, faziletin müşterisi bulunmaz.
Fırsatçı hırsız, bütün gerekli şeyleri götürse yeridir. Çünkü yola koyulan kafilede bir kişi bile uyanık değildir.
Halkın işi çığırından çıktı. Gönül yıkıcılar çoğaldı. Yaralı bir gönülü tamir edecek bir mimarbile bulunmaz.
Var git derde katlan ve eziyetlere karşı sabırlı ol.Çünkü gönlün dileğinin azı da, çoğu da bulunmaz.
İki yüzlülük ve hilekarlık işte aldı yürüdü. Fazileti müşterisiz bıraktı. İlim sahiplerine parlak bir pazar kalmadı.
Ey Nesîmî, sen sırrını bu ayak takımına açma. Çünkü bugün dünyada sırdaş bir insan bile bulunmaz.
* Ey kendinden habersiz, gel Hakk'ı tanı, zira o sendedir. Vücudun şehrine girip seyret. Onun sende olduğunu görürsün.
Zanna kapılıp nerdedir diye şaşkın şaşkın gezersin. Boşuna her yeri gezip durma. Çünkü canın mekanı sendedir.
Ben Hakk'm senden ayrı olduğunu nasıl söyleyebilirim? Çünkü Hakk'm nizamının sende olduğunu gözümle görmüşüm.
İlahî bir bülbül isen başka bir gül bahçesi arama.
Ruhulemîn'in (Cebrail'in) gül bahçesi sendedir, seyre çık.
* Gönül sefa ve dünya zevkine aldanma, kana boyar. Seni bu sevdaya salar, kendi başka hayale dalar.
Ey akıl sahibi, şu beş günde devran sana el verirse, biran yüzüne güler, sonra yüz bin üzüntü verir.
Bunca haceti yığacağına, yürü, bir olgunluk, mükemmeliyet iste. Ecel yeli bir gün esince ona çok zarar verir.
Eğer âşık isen, bunca haceti ne yapacaksın, terket. Aşka düşmüş olan mala sevdalanmaz.
Zülfün yüzüne düştüğünü görmeyen ahali, güneş tutuldu diye yanlış fikre kapıldılar.
Varlığını yığıp yedirmeyen kişinin malı zehir (yılan) olur. Ey saki, sözünde yalan olanın vebali boynunadır.
[img]http://www.muhammedinur.com/resimler/senim.jpg[/img]