Osmanlıda sadaka taşları varmış, ihtiyacı olan sadaka taşının üzerindeki keseden, yabancı elçilerin de şaşkın şehadetleriyle, sadece ihtiyacı kadarını alırmış. Aynı şey yolların üzerinde vakıflar tarafından kurulan konaklarda da uygulanır, yolcu eğer ihtiyacı varsa yatağının başucundaki keseden alabilirmiş. Binitine ücretsiz bakılır, ücretsiz üç gün yemek verilirmiş.
Eskiden Kapıyı kapat! denilmezmiş. Allah (c.c.) kimsenin kapısını kapatmasın diye düşünülürmüş.(ne güzel değil mi
) Kapıyı ört, ya da sırla denilirmiş. Kapının kapanmadan yavaşça örtülmesi edebdenmiş... Lambayı söndür demezlermiş. Allah (c.c.) kimsenin ışığını söndürmesin ( amin), Lambayı dinlendir derlermiş. Lamba yakılmaz, uyandırılırmış. Uyuyan birisi uyandırılmak için sarsılmaz veya adı ile çağırilmazmış. Agah ol erenler derlermiş. Nezaket, incelik, edeb her işin başı imiş de ondan Ona eren uyanık olurmuş. İnsanların sözü kesilmez, işaret ve işmar edilmez, fısıltılar, gizli konuşmalar hoş karşılanmazmış.
Hanımlar Efendi derlermiş beylerine, siz derlermiş. Hanımefendiliklerini gösterirlermiş. Gezerken yere yumuşak basılır, ses çıkarmamaya çalışılırmış. Yerdeki haşerata basmamaya özen gösterdiği için, adı Karınca basmaz Efendiye çıkan insanlar varmış.
Kapıdan çıkarken arkasını dönmemek, geri geri çıkmak edebmiş.Kapı eşiğindeki ayakkabılar, dışarıya doğru değil, içeriye doğru çevrilirmiş. Git bir daha gelme! der gibi değil de, gitsen de ayağının yönü buraya dönük olsun der gibi dizilirmiş.
Canlı cansız her şeyin bir hatırı varmış. Bediüzzaman hz., kendisine arkadaşlık eden, vefa gösteren eski elbisesinden bir parçayı koparıp alırmış. Yumurtayı ucundan, çok az kırar, fazla kırmayı tahrip olarak düşünür, tahribin hiçbir türünü sevmezmiş.
Eskiler hayatı o kadar nurani, o kadar temiz, o kadar manâlı yaşarmış.
Komşuya hatır soran sıra sıra terlikler, Ölçülü uzaklıkta yakın beraberlikler. diye tarif eder Üstad N. Fazıl bu hali
Eskiler Edeb Ya Hu! derler, Onu görüyor gibi yaşamaya çalışırlarmış. O varken başkasına bakmaz, Onu unutmuş gibi hallere girmezlermiş. Ezel ve Ebed Sultanının huzurunda nasıl hareket edilmesi gerekiyorsa öyle hareket etmek isterlermiş. Bizi takip eden, her halimizi perdesiz, engelsiz gören, şu anda bizim durumumuza bakan Allah var! der gibi, o mânâyı hatırlatmak için her yere Edeb Ya Hu! yazarlarmış. Allahın huzurunda edeb demekmiş bu
İnsan nerede olursa olsun Allahın huzurunda değil midir?
Alıntı ..
